JR เป็นชื่อย่อของผู้ให้บริการรถไฟญี่ปุ่นหรือ Japan Railway Company เป็นบริษัทที่ให้บริการรถไฟในญี่ปุ่น แต่เดิมเคยเป็นรัฐวิสาหกิจ 100% ดังนั้นรถไฟของ JR จึงมีให้บริการทั่วทุกภูมิภาคของประเทศญี่ปุ่น รวมถึงรถไฟความเร็วสูง Shinkansen ก็เป็นของ JR เช่นกัน

ปัจจุบัน JR ไม่ได้เป็นบริษัทเดียว แต่แยกเป็นหลาย ๆ บริษัท โดยบริษัท JR ที่ให้บริการเฉพาะการขนส่งมวลชนเต็มตัวอยู่ 6 บริษัท แบ่งตามภูมิภาคและพื้นที่ให้บริการ ได้แก่

1. JR Hokkaido http://www2.jrhokkaido.co.jp/global/
2. JR East http://www.jreast.co.jp/e/
3. JR Central (Tokai) http://english.jr-central.co.jp/index.html
4. JR West https://www.westjr.co.jp/global/en/
5. JR Shikoku http://www.jr-shikoku.co.jp/global/en/
6. JR Kyushu http://www.jrkyushu.co.jp/english/

นอกจากนี้ยังมี JR Freight ที่ให้บริการขนส่งสินค้า และหน่วยสนับสนุนอย่าง JR Research, JR System ซึ่ง JR เหล่านี้ไม่ได้ให้บริการผู้ใช้ทั่วไป

ธุรกิจของ JR ปัจจุบันไม่ใช่เฉพาะให้บริการรถไฟเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงธุรกิจการผลิตรถไฟ ธุรกิจการขนส่งมวลชนแบบอื่นที่ไม่ใช่รถไฟ เช่น Bus, Highway Bus, Ferry ไปจนถึงธุรกิจอสังหาริมทรัพย์อย่างการพัฒนาพื้นที่ห้างสรรพสินค้า, โรงแรม, ธุรกิจท่องเที่ยว, ธุรกิจให้เช่ารถยนต์, รถจักรยาน และอื่น ๆ อีกมาก

ครั้งนี้ไม่ได้จะพาไปรู้จัก JR ทั้งบริษัทแต่ก็ให้รู้จักคร่าว ๆ ซึ่งเนื้อหาจริง ๆ จะเริ่มหลังจากนี้ คือจะให้รู้ว่า JR มีรถไฟอะไรบ้าง ที่ต้องเขียนบทความของ JR โดยเฉพาะ เนื่องจาก JR ให้บริการครอบคลุมมาก แม้ว่าจะแยกตามภูมิภาค แต่ลักษณะการให้บริการโดยรวมและประเภทการให้บริการจะค่อนข้างคล้ายกัน

ประเภทของรถไฟ JR

รถไฟของบริษัท JR นั้น มักจะมีประเภทที่ค่อนข้างแน่นอน และไม่ค่อยแตกต่างกันมากนัก ซึ่งเราสามารถระบุได้คร่าว ๆ สี่แบบ ดังนี้

1. Local
2. Rapid
3. Limited Express
4. Shinkansen
5. รถไฟพิเศษ

เริ่มที่ Local กันก่อน Local นั้นจะเป็นประเภทที่จอด “ทุกสถานี” คือวิ่งไปทางไหน เจอสถานีไหนก็จอด ดังนั้นรถไฟประเภทนี้เข้าใจโคตรจะง่าย แต่ก็ช้าอ่ะนะ

ถัดไปก็คือ Rapid รถไฟประเภทที่เรียกว่า “ด่วน” ซึ่งความแตกต่างของ Local กับ Rapid คือ Rapid จะจอดไม่ทุกสถานี โดยจะจอดตามสถานีสำคัญ ๆ ในแต่ละภูมิภาคจะมี Rapid ที่แตกต่างกันด้วย Rapid บางครั้งอาจจะมีชื่อเรียกเฉพาะ หรือบางสายอาจจะไม่มี Rapid เลยก็เป็นได้ ซึ่งรถไฟ Rapid นี้จะสามารถนั่งได้โดยเสียค่าโดยสารเท่ากับ Local

ประเภทถัดไปคือ Limited Express รถไฟที่ต้องจองที่นั่งก่อน ซึ่งรถไฟประเภทนี้จะมีข้อดีคือเป็นรถไฟที่นั่งสบายมาก ที่นั่งจะมีความสบายพอ ๆ กับเครื่องบินและ Shinkansen โดยที่นั่งของ Limited Express นั้นจะมีทุกแบบ ตั้งแต่ที่นั่งแบบไม่ต้องจอง ที่นั่งปกติ, Green Car, Gran Class ซึ่งก็ไม่แน่เสมอไปว่าทุกขบวนจะต้องมีที่นั่งทุกแบบ

Limited Express นั้นมักจะมีชื่อเรียกด้วย เช่น

• Narita Express (NEX) ให้บริการจากสนามบินนาริตะเข้าเมือง
• Azusa
• Thunderbird
• Kamome
• Haruka ให้บริการจากสนามบินคันไซเข้าเมือง Osaka, Kyoto
• Uzshio

Limited Express จำเป็นต้องจองที่นั่งไหม? จริง ๆ แล้วก็ไม่จำเป็น เพราะว่า Limited Express มักจะมีตู้สำหรับผู้ที่ไม่ได้จอง (non-reserved) ไว้ด้วย (แต่ไม่แน่ว่าจะมีทุกขบวน) แต่ว่าต่อให้ไม่ได้จองที่นั่งก็ต้องซื้อบัตร Limited Express อยู่ดี และบัตร Limited Express มักจะมีราคาแพงเกือบเท่ากับบัตรแบบจองที่นั่งเลย และยังต้องไปเสี่ยงลุ้นว่าจะมีที่นั่งหรือไม่ เพิ่มตังอีกนิดแล้วจอง ๆ ไปเถอะนะ

Shinkansen ประเภทเกือบสุดท้ายละ เป็นรถไฟประเภทความเร็วสูง และ Shinkansen นั้นดำเนินการโดย JR มีหลายสายดังนี้

1. Tokaido Shinkansen (Tokyo – Nagoya – Shin-Osaka) เป็นรถไฟ Shinkansen สายแรกและสายที่ทราฟฟิกหนาแน่นที่สุด ดูแลโดย JR Central
2. Sanyo Shinkansen (Shin-Osaka – Shin-Kobe – Himeji – Okayama – Hiroshima – Hakata) ดูแลโดย JR West
3. Kyushu Shinkansen (Hakata – Kami-Kumamoto – Kagoshima) ดูแลโดย JR Kyushu
4. Tohoku Shinkansen ดูแลโดย JR East
5. Hokkaido Shinkansen
6. Yamakata Shinkansen
7. Akita Shinkansen
8. Joetsu Shinkansen
9. Hokuriku Shinkansen

Shinkansen นั้น เปรียบเสมือนกับเป็นรถไฟ Limited Express อีกแบบหนึ่ง (ดังนั้นหลาย Shinkansen ในหลายครั้งมักจะถูกเรียกว่า Super Express) ดังนั้นวิธีการจองตั๋ว, การนั่งที่ หรืออื่น ๆ ก็เหมือนกับ Limited Express เป๊ะ ๆ ซึ่งอาจจะมีบล็อกแยกอีกทีเกี่ยวกับการนั่งที่ (ถ้าไม่ขี้เกียจอ่ะนะ)

 

 

สุดท้ายจริง ๆ ละ รถไฟพิเศษ หรือรถไฟนำเที่ยว รถไฟประเภทนี้เป็นรถไฟที่มักจะจัดตามฤดูกาล ซึ่งข้อมูลเหล่านี้ต้องเข้าไปดูตามเว็บไซต์ของ JR ในแต่ละภูมิภาค โดยรถไฟเหล่านี้มักจะเน้นการวิ่งตามสถานที่ท่องเที่ยว และเน้นการ sightseeing เป็นหลัก

ก่อนขึ้นรถไฟ ต้องดูยังไง?

ด้วยความที่ขบวนรถไฟ JR นั้นมีหลายแบบมาก ดังนั้นการขึ้นรถไฟให้ถูกขบวนจึงเป็นเรื่องสำคัญมาก วิธีดูแบบก่อนหน้าก็คือดูด้วย Hyperdia เนื่องจากรถไฟญี่ปุ่นจะค่อนข้างตรงเวลา ดังนั้นไม่ต้องกลัวพลาด

แต่การเช็คก่อนขึ้นรถไฟก็ถือเป็นเรื่องสำคัญ เพราะว่าในบางครั้ง Hyperdia ก็ผิดพลาดได้ (เคยเจอมาแล้ว) วิธีเช็คที่ดีที่สุดมีอยู่สองแบบ

แบบแรก คือป้ายบอกขบวนถัดไปบนชานชาลา โดยปกติแล้วป้ายมักจะมีรายละเอียดบอกว่าเป็นรถไฟประเภทอะไร มากี่โมง สายไหน และต้องยืนตรงไหน

อย่างที่สองคือป้ายบนขบวนรถ ซึ่งปกติแล้วป้ายจะมีติดอยู่ทุกตู้รถไฟ

ในหลาย ๆ สาย รถไฟญี่ปุ่นมักจะมีการปลดตู้กลางทาง ช่วงในเมืองอาจจะใช้รถไฟ 2 ขบวนต่อให้ยาวเป็น 8-10 ตู้ แต่เมื่อถึงสถานีกลางทางอาจปลดตู้เพื่อแยกขบวนเพื่อแยกปลายทางหรือเพื่อให้บริการในรอบขากลับเนื่องจากจำนวนผู้โดยสารน้อยไป

วิธีแก้ปัญหาที่ดีที่สุดก็คือ ดูทุกครั้งก่อนขึ้นนะ จะได้ไม่ต้องพลาดเส้นทาง

บทความตอนแรก – รู้จักรถไฟญี่ปุ่น

จบละสำหรับบทความตอนที่ 2 สำหรับบทความตอนต่อไปถ้าไม่ขี้เกียจก็จะมีอีก ._______.